Selasa, 14 Januari 2014

Dongeng Saking Surakarta


’BLAMBANGAN’

Patih Jathasura katon legeg penggalihe, midhanget ature Tumenggung Yudapati kang kaya mangkono mau. Yen pancen bener kabeh kedadeyan iku ana sambung rapete klawan wong-wong Mataram, ategas Kadipaten Blambangan ana sajroning bebaya. Wong-wong Mataram sing nalika semana wis kala perang saiki migunakake cara liya kanggo nelukake Kadipaten Blambangan. Perkara iku ora kena sinangga entheng. Nanging Raden Chinde Amoh kang uga midhangetake ature Tumanggung Yudapati sajak ora percaya yen kabeh kedadean mau didhalangi dening wong-wong Mataram. Nitik carane tumindak wis cetha yen kabeh mau dudu pokal gawene prajurit. Nanging luwih pas yen ditindakake dening wong-wong saka jagading pesilatan.
            “Nyuwun sewu, paman Patih Jathasura. Miturut pemanggih kula sedaya kedadosan ing dalem kepatihan menika sanes tiyang Mataram ingkang tumindak, kados ingkang dipun aturake paman Tumenggung Yudapati kalawu. Awit nitik caranipun tumindak,s ampun cetha sedaya kala wau tumindakipun tiyang-tiyang saking jagading pesilatan, paman,”ature Raden Cindhe Amoh, kanthi walaka.
            “Kula ngiyataken aturipun Kangmas Cindhe Amoh, paman Patih Jathasura. Kula pitados menawi tiyang Mataram boten purun tumindak culika, sinaasa nalika semanten sampun kawon kaliyan awakipun piyambak. Nanging sawanci-wanci piyambakipun badhe dugi malih kanthi mbeta kekiyatane ing perang ingkang sakalangkung ageng. Perkawis punika ingkang kedah dipun petang. Wondene tetiyang ingkang damel gendra ing dalem kepatihan nalika semanten, mesthinipun tetiyang ingkang boten sapemanggih kaliyan panjenengan,paman,” ature raden Cindhe Kembang kanthi trapsila.
            “Menawi maketan, kinten-kinten sinten tetiyang ingkang badhe ngarah pejah kula menika semanten Raden?” Patih Jathasura nanggapi ature Raden Cindhe Amoh lan raden Cindhe Kembang.
            “Miturut pemanggih kula, kadadosan ing dalem kepatihan rikala semanten wonten sambung rapetipun kaliyan padhepokan Rogojampi, paman,” Raden Cindhe Amoh ngadhakake panemune.
            Ing batin patih Jathasura mbenerake kabeh ature raden Cindhe among kang kaya mangkono mau. Pancen wis akeh siswa saka padhepokan Rogojampi kang tiwas ing Blambangan. Kurang luwih wis ana siswa cacah telu. Mula ora aneh yen ajar Sapala banjur murina, nuli utusan marang wong kang dipercaya supaya nganakake petung klawan dheweke. Patih Jathasura saiki sadhar yen duwe mungsuh kang ora kena sinangga entheng. Supaya kedadean kang kaya mengkono mau ora ngambra-wara, pepatih ing Kadipaten Blambangan iku nuli utusan marang Tumenggung Yudapati supaya lumawat menyang padhepokan Rogojampi, ngrampungake perkara siji iku.
            Sawetara iku Hariya Bandung kang ngulati saka kadohan sajak kaget bareng weruh patih Jathasura utusan Tumenggung Yudapati lumawat menyang padhepokan Rogojampi. Ajar sepala ora duwe luput. yen nganti ana kedadean kang ora dikepenginake bakal nggawe saya ruwete kahanan ing Kadipaten Blambangan. Mula kanthi cara sesidheman dheweke utusan sawijine prajurit kang pinercaya supaya tumuju menyang padhepokan Rogojampi, seperlu atur nawala menyang ngarsane Ajar sapala.
            Lakune prajurit utusan Hariya Bandung mau sajak kesusu banget, supaya ora kedhisiken Tumenggung Yudapati sewadya balane kang dadi utusan Patih Jathasura. Jaran kang ditumpaki terus digelak. Nalika srengenge ngglewang mangulon dheweke wis mlebu laladan padhepokan Ragojampi.
Ajar Sapala sing wektu iku lagi ngladhi para siswane sajak kaget banget ana temu sing katone kaya prajurit saka Kadipaten Blambangan. Sawise padha lungguhan ing papan kang mirunggan. Ajar Sapala nuli ndangu tamune, mungguh wingatine rawuh ing papan kono.
“Nyuwun sewu ,kisanak. Sampun kininten tambuh, mapan taksih sepisan menika kula wanuh. Panjenengan punika sinten lan wonten wingatos punapa kersa rawuh wonten rompok kula?” pratelan Ajar Sapala kanthi andhap-asor.
“Kula prajurit saking Kadipaten Blambangan. Wondene wigatosing sowan kula, kautus dening satunggaling nayaka praja ing Kadipaten Blambangan, kinen ngaturaken nawala dhumateng panjenengan bapa Ajar Sapala.” wangsulane prajurit mau sinambi ngulungake nawala.
Sawise cukup perlune prajurit iku njaluk pamit, bali menyang Kadipaten Blambangan, dheweke milih dalan trabasan sing sepi, supaya ora pethuk klawan wong-wong kongkonane Patih Jathasura.
Sapungkure tamune, Ajar Sapala nuli maca nawala sing ditulis ing lembaran rontal, sing jarene pawewehan sawijining nayaka praja ing Kadipaten Blambangan tenane dheweke uga kaget, rumangsa ora duwe tepungan ing Blambangan kok saiki ana sing kirim nawala. Apa kabeh mau ana sambung rapete klawan pakarti lan tumindake siswa-siswane kepungkur? Ajar Sapala sajak katon kaget. Surasane menehi ngerti yen dheweke supaya luwih ngati-ati, jalaran patih Jathasura utusan prajurit pirang-pirang bergada supaya nyerang padhepokan Rogojampi awit dianggep dadi punjering kraman kang dumadi ing kadipaten Blambangan sasuwene iki.
Yen kabeh mau tenan, Ajar Sapala ora bakal kendel. Biyen nalika siswa-siswane kurban kawengisane wong-wong Blambangan panjenengane amung trima kendel, masrahake sekabehing kedadean mau marang panguwasane Gusti Kang Murbeng Dumadi. Nanging yen saiki padhepokan Rogojampi arep digawe karang abang, wis cetha panjenengane ora trima. Mula kanggo ngawekani kabeh mau, Ajar Sapala nuli nglumpukake para siswane.
“Siswa-siswaku kabeh, niat becik mono, ora selawase bias ditanggapi kanthi becik uga dening wong liya. Bedane wawasan lan cetheking panemu. Apa maneh yen aspen wong among nenganake kapentingan pribadhine bae. Niat becik saka wong liya yen cengkak klawan kekarepane dianggep pepalang kang kudu disingkirke. Mula kowe kabeh wiwit dina iki sing padha luwih ngati-ati. Anggonmu njaga  ketentramane padhepokan Rongojampi sing luwih waspada. Yen sawayah-wayah ana rame dudu ramene, kowe kabeh aja nganti lirwa ing sesanggehman,” pratelane Ajar Sapala kanthi cetha marang para siswane ing wengi iku
“Sakestunipun wonten menapata,bapak kok sajak wigatos sanget anggen panjenengan paringdhawuh ?” Taruna miterang marang gurune.
“Padhepokan Rongojampi keke dianggep luput dening wong-wong Blambangan jalaran dianggep minangka punjering para duratmaka. Mula kowe kabeh kudu siap-siaganing perang. Sawayah-wayah Patih Jathasura teka ing papan kene, kowe kabeh wis sumadiya sabela marang padhepokan Ronggojampi kene.
Wiwit kalungguhan iku siswa-siswa ing padepokan Romgojampi padha nylametake uba rampe peperangan kanggo ngadhepi  para prjurit saka Blambangan. Wengi iku Ajar Sapala katon munggah ing sanggar pamujaan minta kakuwatan marang ngarsane Gusti Kang Maha Wikan, supaya padhepokan Rongojampi kono bisa kali sing sambikala.
Esuke bareng klawan mleteking srengenge ing bang wetan para prajurit Blambangan kang dipandhengani dening Tumenggung Yudapati wis tekan ing padhepokan Rongojampi. Dheweke banjur dipethukake dening Ajar Sapala. Para siswa ing padhepokan Rongojampi wis padha siap-saiganing perang, karingenteni dhawuh saka gurune.
“Apa bener kene iki padhepokan Rongojampi?” pratelane Tumenggung Yudapati kanthi sore.
“Mila leres mriki padhepokan Rongojampi. Wondene kula Ajar Sapala, tetuangganing padhepokan mriki. Panjenengan manika sinten, saha wonten wigatos menapa kersa rawuh ing papan kula?” Ajar Sapala genti takon.
            “Oh, dados panjenengan ingkang asma Bapa Ajar Sapala. Kula nyuwun pangapunten menawi wonten keladuk ing atur kula. Ndherek nepangaken kula Tumenggung Yudapati saking Kadipaten Blambangan. Wondene wigatosing sowan kula, awrat mundhi dhawuh saking Ki patih Jathasura  kapurih nyuwun pejah gesang panjenengan bapa Ajar Sapala.”
Tembunge Tumenggung Yudapati sing alus padha sutra iku yen rinasa dening Ajar Sapala Pindhaning swara bledheg ing mangsa sanga. Kanthi tatag, tetungguling padhepokan Rongojampi kuwi mratelakake nedya sabela marang ajining dhirine nganti tumetesing getih kang pungkasan .Sumurup Ajar Sapala ora kena pinetung srananingaris, Tumenggung Yudapati nuli aweh aba-aba marang para prajurit andhahane supaya ngrangket tetungguling padhepokan Rongojampi kuwi. Semono uga Ajar Sapala kang rumangsa kaancam kaselamatan nuli mrentah para siswane supaya ngadhepi para prajurit saka kadipaten Blambangan.
Perang gedhe wis ora kena diselaki. Prajurit-prajurit saka Kadipaten Blambangan kang wis banget nguwasani gelaring perang kuwi ngamuk punggung pinaha bantheng ketaton.kosok baline para siswa ing padhepokan Rongojampi kang iwis trampil babagan oleh kanuragan guna kasantikan lepas sangkan paraning dumadi iku ngadhepi tandange mungsuh kanti kebak pangati-ati.Tumenggung Yudapati minangka tetungguling para prajurit, ngadhepi Ajar Sapala.
Padhepokan Rongojampi sing adat saben tansah katon ayem kabeh katentraman iku saiki dadi rame, dikebaki swara bekere jaran,kumenclinge pedhang,lan swara sambate wong kelaran kena gegaman. Saya suwe peperangan dumbadirame.senajan wis cukup tuwa nanging tandange Ajar Sapala banget gawe mirise mungsuhe. Eling-eling tiwas pendhekar kawentar,mula isih nyimpen jurus-jurus ampuh sing mbebayani tumrap mungsuhe.
Panase srengenge kang sumelet saya nambahi gumrengsrenging swasana peperangan. Para siswa ing padhepokan Rongojampi bisa kasil nguwasani kahanan. Siji mbaka siji prajurit saka Kadipaten Blambangan bisa disirnahkake. Sumurup kahanan kang kaya mangkono mau Tumenggung Yudhapati saya miris atine, nganti kelangan kawaspadan. Kalodhangan iku digunakake kanthi becik dening Ajar Sapala. Pusakane bisa natoni Tumenggung Yudapati nganti tiba glangsaran. Dheweke terus ndekep tatune sinambi nyoba ngadeg maneh.
“Ajar Sapala, aja kok gawe wiring aku. Luwih becik patenana tinimbang kok paedo kaya ngene,” pratelane Tumenggung Yudapati sinambi ngempet rasa larakuwi.
“Tumenggung Yudapati, saupama gelem tumindak aku bias mateni kowe kanthi gampang. Nanging dudu wataking satriya mateni mungsuh kang wis tanpa daya. Mula luwih becik saiki balia, tinimbang saya akeh pangurbanan,” sambunge Ajar Sapala kanthi manteb,sinambi terus mandeng kebak teges marang tumenggung Yudapati.
Krungu pratelane Ajar Sapala kang kaya mankono mau, cucuking prajurit saka Kadipaten Blambangan kuwi tanpa mbuwang wektu banjur mencolot menyang ndhuwuring jaran, sinambi aweh aba-aba marang sisa-sisaning prajurit saka Kadipaten Blambangan supaya ngoncati palangan. Sumurup mungsuhe padha tinggal glanggang colong playu, para siswa ing padhepokan Rongojampi nedya mbujung. Nanging enggal kapenggak dening Ajar Sapala.
“Para prajurit saka Kadipaten Blambangan ora perlu dibujung.saiki kowe kabeh padha balia,kanca-kancamu sing nandhang tatu enggal padha usadanana,” pangendikane Ajar Sapala kanthi wicaksana
Swetara iku playune tumenggung Yudapati sawadya balane wis tekan Kadipaten Blambagan. Nanging sarehne tatu ing anggane cukup abot, tekan alun-alun kadipaten Blambangan Tumenggung Yudapati nglundhungsaka gegering turangga, dadi lan tiwase. Para prajurit padha bingung, nuli paring lapuran menyang Adipati Siung Laut.

   Ing pendhapa agung Kadipaten Blambangan Adipati Siung Laut banjur murina sumurup prajurit akeh kang tumekaning tiwas. Kamangka patine ora tetandhingan klawan wong-wong Mataram, nanging among nindakake wajib saka patih Jathasura. Mula ora aneh yen ing wektu iku patih Jathasura nampa duka sing akeh saka ngrasane saka Adipati Siung Laut sing pancen kondhang duwe watak kang wengis kuwi.


Fatih lan Endang, Semarangan

Legenda Saking Pekalongan

ASAL MULA DHESA LAN
KALI KRAMAT ING TLATAH BATANG

Rikala dhisik Sultan Agung ngutus putrane Jaka Bahu kanggo babat alas roban.  Jaka Bahu akhire tumindak marang apa kang wis di utusake Sultan Agung kuwi mau. Amarga ana sing ngganggu Jaka Bahu kang lagi babat alas Roban, banjur Jaka Bahu nglakoni tapa, kanggo ngerteni apa sebabe kuwi mau.  Jaka Bahu ngerti yen kang ganggu iku mau bangsaning lelembut kang dipimpin Dadungawuk.  Banjur kedaden perang antarane Jaka Bahu lan Dadungawuk lan prjurite.
Dadungawuk bisa dikalahake dene Jaka Bahu lan janji ora bakal ngganggu Jaka Bahu lan prajurite Jaka Bahu.  Banjur babat alas kuwi mau dadi lancar.
Jaka Bahu banjur nerusake babat alas roban menyang arah kulon nganti teka ing kali gedhe yaiku kali Kramat.  Jaka Bahu kepikiran gawe bendhungan ing kali Kramat, amarga arep digawe sawah. Jaka Bahu tandhang gawe bendhungan.  Ananing banyu kang mili durung mesti, kadhang cilik uga ora Jaka Bahu ngerteni banyu kang mili iku gedhe lan ndadekaken bendhungan kuwi jebol.
Jaka Bahu goleki penyebabe kuwi mau.  Pranyata kang ndadekaken bendhungan kuwi jebol, yaiku ana watang prahu gedhe kang nglintangi bendhungan. Prajurite Jaka Bahu ora ana sing bisa nyingkirake watang prahu kuwi mau.  Bajur Jaka Bahu nglakoni tapa ing pinggiring kali kuwi mau kanggo ngentuki tenaga supaya bisa mindahake prahu.  Wektu iku malem jumat kliwon.  Jaka Bahu anggone tapa iku mau dilakoni kanthi sregep, lan ora dingerteni, wayah fajar Jaka Bahu ngentuki tenaga utawa kramat kang dikarepake.  Sakwise Jaka Bahu entuk keramat kuwi mau, banjur Jaka Bahu budhal menyang watang prahu kang nglintangi bendhungan.  Watang prahu sing maune gedhe katon cilik dene Jaka Bahu.  Jaka Bahu nekuk watang prahu mau kanthi tugel.
Kanthi watang mau tugel dene Jaka Bahu, bendhungan mau dadi lancar maneh.  Ananing bebayan dudu mung siji kuwi mau.  Bendhungan kang wis dadi kuwi mau jebol maneh.  Jaka Bahu ora nyerah kanggo goleki apa sebabe kuwi mau jebol.  Lan kasile tapa mau, Jaka Bahu ngerteni menawa ana gapura ing jero kedung.  Kang duweni kedung iku yaiku bangsaning lelembut kang wujude ula.  Bangsaning lelembut mau uga kang ngrusak bendhungan.  Kerajaan lelembut kuwi dipimpin dene Kala Drubiksa.  Jaka Bahu banjur ora terima, pagaweyane diganggu dene Kala Drubiksa lan prajurite.  Jaka Bahu tandhang, ngamuk ing istanane Kala Drubiksa.  Prajurite Kala Drubiksa akeh sing mati.
Kala Drubiksa ora trima.  Ora nganggo mikir suwe Kala Drubiksa banjur tandhang dewe metu nggoleki lan ngadhepi Jaka Bahu.  Jaka Bahu kang lagi ngamuk disruduk dene Kala Drubiksa, Jaka Bahu dicokot lan digubet kuwat dene Kala Drubiksa.
Ora kalah pokal kanthi tenaga kang kari sithik, Jaka Bahu bisa ucul saka gubetan kuwi.  Jaka Bahu mlayu golek papan kanggo umpetan.  Jaka Bahu uga arep mulihake tenagane kanggo ngadhepi Kala Drubiksa.  Ora dingerteni dene Jaka Bahu yen papan kang dienggo umpetan kuwi mau, uga Taman Keputren dene adine Kala Drubiksa yaiku Drubiksawati.  Drubiksawati kadung katresnan marang Jaka Bahu.  Amarga Jaka Bahu wis ngerti yen Drubiksawati kuwi adine Kala Drubiksa, banjur Jaka Bahu nggunakake katresnane Drubiksawati kanggo nggoleki wadine Kala Drubiksa.  Kanthi syarat Jaka Bahu kudu gelem nampa katresnane Drubiksawati.  Dubriksawati nyolongake pedhang Swedang kasektenane Kala Drubiksa.
Sakwise Jaka Bahu entuk pedhang Swedang mau, dheweke ora arep mateni Kala Drubiksa, ananing arep gawe kapok Kala Drubiksa.  Sakwise Jaka Bahu lan Drubiksawati nyandhang tresna, banjur Jaka Bahu karo prajurite budhal nggoleki Kala Drubiksa.  Jaka Bahu lan Kala Drubiksa banjur perang.  Ngerti pedhang Swedang ana ing Jaka Bahu, banjur Kala Drubiksa mlayu ngalor.  Jaka Bahu ngoyak, Kala Drubiksa kecekel.  Perang mau kandhek, banjur Kala Drubiksa janji menawa dheweke ora arep ngganggu kauripane manungsa.  Dene Jaka Bahu, Kala Drubiksa diwenehi papan panggonan kanggo uripe Kala Drubiksa sak prajurite ing Roban sisih lor.  Kala Drubiksa uga duweni jatah mangan asile bumi.
Ing wektu Jaka Bahu lan Kala Drubiksa mau rembugan, pedang Swedang mau diselehake ing pinggiring kali kang nikung kang dijenengi kali (Dang).  Ing sateruse papan kuwi mau dijenengi Klidang.  Lan daerah ing sekitare uga dijenengi Desa Klidang.
Ora ono maneh kang ganggu tugase Jaka Bahu ngrampungake bendhungan mau, saengga cepet bendhungan Kramat mau dirampungake.  Dadi tugase Jaka Bahu kanggo nyiapake daerah kanggo para tani ing daerah alas Roban kang uriping bangsa lelembut mau dadi rampung.
Amarga menange Jaka Bahu lan kalahe Kala Drubiksa, warga ing sekitaring kali mau uga seneng lan warga ngadakake sukuran ing kali mau.  Lan sukuran mau diarani Lomban.  Lomban mau didakekaken tradisi karo warga Klidang setahun sepisan kang ditibakake ing tanggal 1 syawal.
Menange Jaka Bahu mau, Sultan Agung ngangkat Jaka Bahu dadi Bupati Kendal.  Ananging Jaka Bahu isih ditugasi kanggo jupuk Putri Retno Rantan Sari kang dititipake ing dhesa kalisalak, supaya diboyong menyang Mataram.  Jaka Bahu tandhang, banjur methuki Retno Rantan Sari.  Tumeka ing Kalisalak, Jaka Bahu katresnan marang kaendhahane dhesa Kalisalak.
Joko Bahu uga ora lali methuki Pak Wongso, wong kang dititipi Retno Rantan Sari.  Sakwise Jaka Bahu nyampekaken kekarepane, Pak Wongso banjur nyerahake Retno Rantan Sari.  Jaka Bahu sing maune utusan saka Sultan Agung kuwi, malahan tandhang tresna marang Retno Rantan Sari.  Sadurunge Jaka Bahu wis ngerti yen Retno Rantan Sari arep dipek garwo karo Sultan Agung.  Nanging Rantan Sari uga katresnan marang Jaka Bahu.  Ora kelangan akal, Jaka Bahu kang bingung kudu piye, Jaka Bahu banjur nemoni Ki Ageng Cempaluk, kanggo nggoleki wejangan.
Ora disengaja ing Dhesa Kalibeluk ana putri kang rupane padha karo Rantan Sari kang jenenge Endang Muranti.  Banjur Ki Ageng Cempaluk ngongkon Joko Bahu menyang Kali Beluk methuki Endang Muranti.  Jaka Bahu budal menyang Kali Beluk banjur mboyong Endang Muranti menyang Mataram.  Endang Muranti diserahake Sultan Agung, nanging Sultan Agung ora curiga.
Endang Muranti uga semaput, amarga weruh kaendahane istana.  Barang wis sadar, banjur Endang Muranti ngakoni marang Sultan Agung, menawa dheweke dudu Retno Rantan Sari, Sultan Agung kuciwa lan duka.  Jaka Bahu dikon ngadhep Sultan Agung.  Jaka Bahu diwenehi hukuman, hukuman kuwi awujud tugas.  Tugas iku mau yaiku babat alas Gambiran.  Endang Muranti uga dibalekake ing Kali Beluk.


Fatih cueng lan Endang, Semarangan

Legenda Saking Pekalongan

LEGENDA CEMPAKA WULUNG
Ing babad Pekalongan, Dewi Rantamsari yaiku anake salah siji demang ing kademangan Kalisalak. Kang critane Raden Joko Bahu diprentah utawa diutus dening Sri Sultan Agung Hanyokro Kusuma nglamar Dewi Rantamsari. Nalika R. Joko Bahu teka ing Kalisalak, Dewi Rantamsari banjur kepincut karo pawakan enom utusan saka mataram kuwi. Kabukten saka polahe kang kaya wong ketemu ksatriya. Bareng wis kenal karo Demang Kalisalak, Nyai demang lan Dewi Rantamsari. R. Joko Bahu njlentrehake yen dheweke lagi entuk titah saka sang Sultan. Yen ing kademangan Kalisalak ana kembang kang lagi mekar lan wangi, ambune tekan Mataram. Sri Sultan kepengin nggarwa kembang kuwi.
Krungu kaya kuwi, Sang Demang ngrasa bungah. Sanajan mung anak demang, nanging wis ana tanda kamulyaan amarga arep dirabi dening Sri Sultan.
Krungu jawaban kuwi, banjur R. Joko Bahu langsung takon kang nduweni maksud mboyong Dewi Rantamsari menyang Mataram kanggo disunting Sri Sultan. Banjur dijawab langsung dening Dewi Rantamsari, “sapa wae wonge, ora sugih, ora mlarat, raja utawa prajurit, kang bisa njupuk kembang Cempaka ing taman Kalisalak, wong kuwi sing arep dadi bojoku.” Ora mikir dhisik, mung eling karo titahe Sri Sultan sing kudu klakon, banjur R. Joko Bahu nyanggupi. Akhire karo disekseni kabeh wong sing ning kana, R. Joko Bahu tunuju menyang taman Kalisalak. Satekane ing taman, R. Joko Bahu bingung amarga ora weruh wit Cempaka kang lagi kembang. Banjur takon karo Dewi Rntamsari ning ngendi manggone kembang kuwi. Dewi Rantamsari banjur nudhuhke yen kembang Cempaka sing arep dipek kuwi ana ing sanggule sang Dewi. Dewi Rantamsari ngijinake R. Joko Bahu njupuk kembang kuwi. Karo bingung, banjur R. JokoBahu njupuk kembang sing ana ing sanggule sang Dewi kanthi tangan kang nrdedheg. Bubar kedadeyan kuwi, banjur sang Dewi sujud ing sikile R. Joko Bahu. Nanging R Jaka Bahu ngira yen Dewi Rantamsari lemes, ora duwe tenaga. Banjur Dewi Rantamsari dituntun ngadeg maneh. Nanging sang Dewi isih katon sumingrah.
Amarga R. Joko Bahu kang njupuk kembang Cempaka ing taman Kalisalak, banjur wis sepantese yen R. Joko Bahu dadi bojone Dewi Rantamsari. R. Joko Bahu meneng sakwetara, ambegane seseg, pikirane werna-werna kelingan titahe Sri Sultan yen wis ana asile kudu cepet bali menyang Mataram. Nanging nyatane R. Joko Bahu karo Dewi Rantamsari sing menangake sayembara kuwi. Kanthi kikuk karo watuk-watuk cilik, wong loro kuwi njawab yen siap ngadepi kanyatan kuwi. Nanging kepriye karo titahe sang Sultan. Weruh wong loro kang wis kaiket tresna, Demang aweh dalan supaya kabeh bisa mlaku kanthi lancar. dijelasake yen ing jejere kademangan iki ana anak mas kang rupane mirip banget karo Dewi Rantamsari jenenge Randinem anake bakul srabi. Demang ngutus nemoni Radinem ing Kaligeluk. Bubar R. Joko Bahu karo Dewi Rantamsari , R. Joko Bahu sak rombongan pamitan karo Ki Demang arep nemoni Randinem ing Kaligeluk, kang sadurunge wis pesen mengko yen anake kang dikandut Dewi Rantamsari lair, supaya diwenehi jeneng R. Kuncung Darmanto yen lanang, nanging yen wadon sakarepe arep dijenengi sapa. Banjur R. Joko Bahu  Purnakawan Hedho lan Gati budhal meyang Kaligeluk.
Akhire Dewi Rantamsari ditinggal bojone kang lagi ngemban tugas saka kraton, ora let suwe sang Dewi nglairake bayi lanang kang bagus rupane. Banjur diwenehi jeneng R. Kuncung Darmanto. Putrane dimong kanthi apik, tingkah lakune persis kaya bapake. ndelengake putrane kang sempurna, Dewi Rantamsari kepengin anake yen suk gedhe bisa migunani tumprap bangsa lan negarane. Senajan isih pelo ngomonge, nanging bocah kuwi banget pintere. Ibune nganti bingung nalika ditakoni R. Kuncung Darmanto, “ngapa kanca-kancane karo wong tuwa lanang ana sing diundang bapak.” Banjur Dewi Rantamsari njelasake yen bapake kuwi putra Mataram, lair saka ibu sing jenenge Dewi Cempaka Wulan, bojone Ki Gedhe Kesesi sing jenenge Den Mas Agung. Kang seda amarga kena  eri baya putih, ing wektu kuwi Dewi Cempaka Wulan lagi meteng banjur nglairake putrane sing jenenge R. Joko Bahu ing kerajaan Mataram. Banjur dening Ki Gedhe Cempluk lan Ki Gedhe Cepeluk dititipake karo lurah Kesesi Bandung kang kawentar kanthi jeneng lurah buntal amarga ing ilate ana warna ireng. Dimong tekan gedhe banjur akhire nakonake ibu karo bapak kang sebenere. Dijelasake dening lurah buntal kasebut, yen ibune kuwi permaesuri saka Sultan Agung Hanyokro Kusuma, nanging ora dijelasake yen bapake kang sebenere kuwi Raden Mas Agung sing terkenal kanthi jeneng Ki Gedhe Kesesi kuwi putra saka Sultan Sayidin Panoto Gama utawa Panembahan Senopati.
                                                                                   

fatih lan endang, Semarang 

Mitos Saking Banyumasan


Kembang Wijaya Kusuma

Miturut crita jaman semono ana raja saka Jawa Timur yaiku Kerajaan Kediri sing aran Prabu Aji Pramosa. Dheweke duwe watak atos lan ora gelem ngalah karo sapa wae, apa maneh karo raja-raja saka kerajaan liya.
Wektu iku ing wilayah kerajaan ketekanan resi sing aran Resi Kano utawa Kyai Jamur. Resi kano iku wis misuwur kasektenane. Anane Resi Kano ing kono ndadekake Prabu Aji Pramosa kuwatir mbok menawa Resi Kano nduwe niyat ala karo dheweke lan kerajaane. Dheweke wis wanti-wanti karo para punggawa-punggawane supaya luwih ati-ati. Prabu Aji Pramosa kuwatir yen kerajaane bakal nandhang bebaya.
Jalaran saka iku Prabu Aji Pramosa nglumpukake para punggawa-punggawane dijak rembugan. Rembugane bab piye carane supaya bisa nyingkirake Resi Kano saka tlatah kono. Bareng rembugane wis rampung, Prabu Aji Pramosa rada tentrem atine. Akhire Prabu Aji Pramosa gawe keputusan yen Resi Kano bakal ditundhung saka Kerajaan Kediri. Pokoke Resi Kano ora entuk lunga saka kono sadurunge dipateni karo Prabu Aji Pramosa. Nanging Resi Kano minggat luwih dhisik saka Kerajaan Kediri sadurunge ditundhung karo Prabu Aji Pramosa..
Minggate Resi Kano saka wilayah Kerajaan Kediri malah ndadekake Prabu Aji Pramosa murka. Prabu Aji Pramosa durung bisa tentrem yen durung bisa nemokake Resi Kano. Prabu Aji Pramosa akhire lunga karo punggawa-punggawane nggoleki Resi Kano. Saupama mengko kecekel Resi Kano langsung dipateni.
Resi Kano minggat  menyang arah Pantai Selatan Pulau Jawa cedhake Cilacap. Ing kono Resi Kano semedi njaluk karo Gusti sing Murbeng Dumadi supaya dheweke diparingi slamet lan ora ana sing bisa nemokake dheweke ing kono. Nanging durung klakon apa sing dijaluk, Prabu Aji Pramosa lan para punggawa-punggawane wis bisa nemokake nggon delikane Resi Kano. Bareng wis di temokake nggone mau, banjur Resi Kano dipateni dening Prabu Aji Pramosa lan para punggawane.
Nalika Resi Kano wis dipateni, ana swara gludhug lan angine banter banget sing nggawe Prabu Aji Pramosa lan punggawa-punggawane merinding. Sawetara kahanan wis apik, ana naga raksasa sing kaya-kaya meh nguntal dheweke. Weruh kaya ngono Prabu Aji Pramosa malah ngunus jemparinge lan diarahke neng wetenge naga raksasa iku mau. Akhire naga mati lan kentir ombak Pantai Laut Selatan.
Bareng Prabu Aji Pramosa arep balik saka kono, dumadakan ana swara ngundang dheweke saka arah wetan. Swara iku mau jebul swarane sang putri, putri iku ngendikan karo Prabu Aji Pramosa :
“Prabu, panjenengan iku raja sing gagah prakosa tur wicaksana. Ngertenana prabu aku iki Dewi Wasowati. Anane aku neng kene amarga dikutuk karo Gusti sing Murbeng Dumadi. “Prabu Aji Pramosa, ngertenana yen panggonan iki bakale pisah karo pulau Jawa, pulau iki arep tak wenehi jeneng “nusa” sing artine pulau. Lan tak tambahi jeneng “kembangan” amarga cangkok kembang wijaya kusuma wis tak aturke panjenengan. Saengga ing wektu ngarep bakale panggonan iki dikenal kanthi jeneng “nusa kembangan”. Sing saiki dadi nusa kambangan. ”Jalaran saka jasamu aku bisa njelma maneh dadi manungsa biasa. Minangka aku bales jasamu, panjenengan tak aturi cangkok kembang wijaya kusuma iki. “Prabu Aji Pramosa, ngertenana yen panggonan iki bakale pisah karo pulau Jawa, pulau iki arep tak wenehi jeneng “nusa” sing artine pulau. Lan tak tambahi jeneng “kembangan” amarga cangkok kembang wijaya kusuma wis tak aturke panjenengan. Saengga ing wektu ngarep bakale panggonan iki dikenal kanthi jeneng “nusa kembangan”. Sing saiki dadi nusa kambangan.”
“Yen kowe duweni cangkok kembang wijaya kusuma kowe bakale bisa nurunake raja-raja sing bisa misuwur ing tanah jawa. Mula tampanana cangkok iki.”
            Krungu kaya ngono Prabu Aji Pramosa kanthi sumringah langsung nampani cangkok Kembang Wijaya Kusuma mau. Nanging Dewi Wasowati uga duwe pesen karo Prabu Aji Pramosa :
“Prabu Aji Pramosa, ngertenana yen panggonan iki bakale pisah karo pulau Jawa, pulau iki arep tak wenehi jeneng “nusa” sing artine pulau. Lan tak tambahi jeneng “kembangan” amarga cangkok kembang wijaya kusuma wis tak aturke panjenengan. Saengga ing wektu ngarep bakale panggonan iki dikenal kanthi jeneng “nusa kembangan”. Sing saiki dadi nusa kambangan.”
            Sawuse cangkok diwenehake marang Prabu Aji Pramosa, Dewi Wasowati ilang. Banjur sang prabu mbalik kanthi numpaki jukung. Cangkok mau diselehake neng sandhinge, nanging  bareng cangkoke ceblok,Prabu Aji Pramosa ora ngerti. Dheweke sadhar nalika wis teken pinggir, Prabu Aji Pramosa bingung ngoleki cangkoke iku. Prabu aji pramosa mung bisa nyalahake awake dhewe neng apa kok ora ati-ati anggone njaga cangkok mau. Akhire Prabu Aji Pramosa mbalik neng kerajaan Kediri karo punggawa-punggawane. Lan apa sing dialami dina iku mau dicritakake marang wong-wong kerajaan.
            Ora let suwe keprungu kabar yen ing dhuwur karang Pulau Nusa Kambangan thukul wit sing aneh,wite iku ora ana wohe. Prabu Aji Pramosa kepengen weruh jan-jane wit apa sing thukul ing dhuwur karang iku. Akhire Prabu Aji Pramosa lunga neng Pulau Nusa Kambangan. Bareng tekan kono dheweke kaget jebul wit sing dimaksud wong-wong iku cangkok kembang wijaya kusuma sing dhisik tau ditampa saka Dewi Wasowati. Nanging wit iku mau ora bisa dijupuk dening Prabu Aji Pramosa. Akhire Prabu Aji pramosa mung bisa balik karo rasa kuciwa.

            Miturut crita sing ana, nganti saiki Kembang Wijaya Kusuma dipercaya yen sapa wonge duwe cangkok kembang wijaya kusuma bakale nduweni keturunan sing mulya uripe. Nanging cangkok mau ora entuk dijupuk karo sembarang wong, kudune wong sing karep njupuk kudu semedi luwih dhisik.

fatih lan endang, Semarang

Stilistika dalam menganalisis geguritan



TUGAS MID SEMESTER STILISTIKA


ANALISIS PUISI “DONYA KAKEHAN GUYU”

Oleh
Fatikhatul Muniroh
2611412015




UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
2013




Donya Kakehan Guyu
                                                                                                           
Dening : Umi Kulsum

Aku tansah nonton film kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan ing tembok-tembok
Ing langit ing kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
Ing filem-filem kartun mau
Tansah ana aku ana kowe ana sapa wae
Ora mesthi ana guyu senajan lucu
Siji loro lara untu nggeget-nggeget
Driji karemet-remet, greget-greget
Gelem ora gelem kudu tansah kasawang
Gumawang ing awang-awang
Dina-dinaku bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem kartun
Aku ana ing kono kowe aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
Lan uga akeh mecucu nesu







Puisi merupakan sebuah struktur yang kompleks, maka untuk memahaminya perlu dianalisis sehingga dapat diketahui bagian-bagian  serta jalinanya secara nyata. Puisi adalah sebab yang memungkinkan timbulnya pengalaman. Karya satra itu ta hanya merupakan satu system norma, melainkan terdiri dari beberapa strata (lapis) norma. Lapis norma  adlah lapis bunyi maksudnya bila orang membaca puisi maka yang terdengar itu ialah rangkaian bunyi yang dibatasi jeda pendek, agak panjang, dan panjang.
1.      Lapis bunyi
Lapis bunyi adalah semua satuan bunyi yang berdasarkan konvensi bahasa tertentu. Hanya saja dalam puisi pembicaraan lapis bunyi haruslah ditujukan pada bunyi-bunyi atau pola bunyi yang bersifat khusus, yaitu yang dipergunakan untuk mendapatkan efek puitis atau nilai seni. Misalnya dalam baris  9 dan 10 pada kata nggeget-nggeget, karemet-remet, greget-greget.
2.       Lapis Arti
Lapis arti itu berupa rangkaian fonem, suku kata, kata, frase dan kalimat.  Semua itu merupakan satuan-satuan arti. Dalam tiap baris suatu puisi itu pasti terdapat makna tersendiri.

Aku tansah nonton film kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan ing tembok-tembok
Ing langit ing kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
Ing filem-filem kartun mau
Tansah ana aku ana kowe ana sapa wae
Ora mesthi ana guyu senajan lucu
Siji loro lara untu nggeget-nggeget
Driji karemet-remet, greget-greget
Gelem ora gelem kudu tansah kasawang
Gumawang ing awang-awang
Dina-dinaku bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem kartun
Aku ana ing kono kowe aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
Lan uga akeh mecucu nesu



Ketidaklangsungan ekspresi itu menurut Riffaterre (1978:2) disebabkan oleh tiga hal, yaitu penggantian arti (displacing of meaning), penyimpangan arti (distorting of meaning), dan penciptaan arti (creating of meaning).
a.       Aku tansah nonton filem mawa proyektor artinya aku nonton filem melalui proyektor
b.      Ing sadhengah panggonan ing tembok-tembok artinya disetiap tempat dan juga tembok-tembok
c.       Ing langit ing kaca-kaca pangilon artinya langit itu seperti kaca yang untuk melihat diri kita sendiri
d.      Ing wayah esuk, ing awan, ing bengi artinya bahwa disetiap pagi, siang dan malam
e.       Kang rame utawa sepi artinya entah rame atau sepi
f.       Ing filem-filem kartun mau artinya difilm kartun tersebut
g.      Tansah ana aku, ana kowe lan sapa wae artinya disitu sepertia ada aku, kamu dan siapa yang ada disitu
h.      Ora mesthi ana guyu senajan lucu artinya tidak bisa tertawa meskipun itu hal yang lucu
i.        Siji loro lara untu nggeget-nggeget artinya satu dua sakitnya semakin terasa
j.        Driji karemet remet, greget-greget artinya sampai-sampai tangan digigit dengan sekuatnya karena terlalu gemesnya
k.      Gelem ora gelem kudu tansah kesawang artinya mau tidak mau harus kelihatan
l.        Gumawang ing awang-awang artinya masih terlihat diangan-angan
m.    Dina-dinaku bengi-bengiku ora uwal artinya hari-hariku tidak begitu memuaaskan
n.      Tontonan filem-filem kartun artinya yang dilihat hanya seperti itu
o.      Aku ana ing kono kowe aja ing kono artinya aku ada disitu kamu jangan disitu juga
p.      Babar pisan ora lucu artinya tidak ada yang lucu sama sekali
q.      Donya wis kakehan guyu artinya dunia ini sudah terlalu banyak tertawa sehingga semua seperti ini
r.        Lan uga akeh mecucu nesu artinya dan banyak yang membangkang dan tidak peduli terhadap dunianya









1.      Penggantian arti
Penggantian arti adisebabkan oleh penggunaan metafora dan metonimi ( bahasa kiasan ). Misalnya :
Aku tansah nonton film kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan ing tembok-tembok
Ing langit ing kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
           
            Maksudnya bahwa dunia itu seperti filem kartun yang bisa dilihat dengan kaca-kaca yang biasa kita gunakan jika kita dapat menyadari itu.
2.      Penyimpangan arti
Arti dari puisi tersebut menyimpang atau memencong dari bahasa yang tertulis disitu. Penyimpangan arti itu meliputi tiga hal yaitu ambiguitas, kontradiksi dan nonsense.
Misalnya :
Ora mesthi ana guyu senajan lucu
Siji loro lara untu nggeget-nggeget
Driji karemet-remet, greget-greget
Gelem ora gelem kudu tansah kasawang
Gumawang ing awang-awang
Dina-dinaku bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem kartun
Aku ana ing kono kowe aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
3.      Penciptaan arti
Sarana-sarana penciptaan arti diantaranya yaitu sajak (rima), enjambernment, homologue, dan tipografi. Persajakan atau rima itu secara linguistic tidak mempunyai arti , tetapi menimbulkan makna intensitas dalam puisi.

Misalnya dalam kata babar pisan ora lucu dan ndonya wis kakehan guyu pasti seorang penulis dan paembaca dalam mengartikannya berbeda tidak bakal bisa sama.

Analisis Lagu Dolanan Jawa

SASTRA LISAN
LAGU DOLANAN JAWA

PADANG BULAN
Lagu dolanan ini banyak versinya, berikut ini syairnya:
I
Ya prakanca dolanan ing njaba
Padhang bulan, padhange kaya rina
Rembulane kang wis ngawe-ngawe
Ngelingake aja turu sore-sore
II
Ya Prakanca dolana nang jaba  
(ayo teman-teman bermain di luar)
Padhang bulan, padhange kaya rina      
(rembulan bersinar terang seperti siang hari)
Rembulane wis ngawe-ngawe     
(rembulannya sudah melambaikan tangan)
Ngelingake ojo turu sore-sore
(mengingatkan jangan tidur sore-sore)
Ya prakanca dha padha mrene   
(ayo teman-teman bersama-sama kesini)
Bareng-bareng dolanan suka-suka         
(bersama-sama bermain suka ria)
Langite padhang sumebar lintang          
(langit terang penuh bintang)
Ya padha dolanan sinambi cangkriman
(ayo bermain bersama sambil bermain tebakan)

Dalam lagu ini syair dari tembang dolanan padang bulan apabila diterjemahkan kedalam bahasa Indonesia menjadi:
Ayo teman-teman bermain diluar
Cahaya bulan yang terang benderang
Rembulan yang seakan-akan  melambaikan tangan
Mengingatkan kita untuk tidak tidur sore-sore
Dalam tembang dolanan padang bulan mengandung makna religius atau keagamaan. Maksudnya adalah kita hendaknya bersyukur kepada yang maha kuasa unuk menikmati keindahan alam dan untuk menunjukkan rasa syukur itu kita diharapkan agar tidak tidur diwaktu sore atau menjelang maghrib tiba, karena kita bisa melaksanakan ibadah diwaktu malam dan waktu istirahat itu sudah ada kapan waktunya. Jadi tidur menjelang maghib atau tidur sore-sore itu terkadang membuat orang ling-lung atau seperti orang yang kebingungan. Dan biasanya orang yang sering tidur diwaktu sore seperti kehilangan ingatan sebentar tetapi selanjutnya akan susah kalau mau tidur lagi mesti orang itu bergadang akhirnya.
Dalam lagu dolanan padang bulan ini bunyi atau rimanya itu bersajak AA BB karena baris pertama dan kedua huruf terakhir vokalnya sama ( a a ), dan begitu pula baris ketiga dan keempat huruf terakhirnya sama vokalnya yaitu ( e e ). Tanda yang terdapat dalam lagu dolanan tersebut pada baris kedua padhang bulan, padhange kaya rina yang menunjukkan bahwa pada saat itu bulan bersinar terang banget seperti siang hari dan ada juga pada baris ke empat ngelikake aja turu sore-sore yang bertanda bahwa tidur sore itu tidak baik atau orang jawa mengatakan “ora ilok”. Suasana dalam lagu tersebut menggambarkan pada waktu sore saat matahari akan tenggelam dan saat itu juga bertepatan dengan bulan yang teran benderang seperti bulan purnama, orang tua biasanya mengingatkan anak-anaknya agar tidak tidur dahulu sebelum malam tiba atau waktu istirahat menghampiri.
Dalam lagu dolanan padang bulan ini bermaksud untuk mengingatkan anak-anak kecil dan pemuda-pemudi agar tidak tidur sore-sore karena itu waktunya beribadah. Jadi waktu beribadah jangan digunakan untuk istirahat lebih baik untuk bermain-main atau belajar dahulu daripada untuk tidur, sebab istirahat itu ada waktunya sendiri. Jadi mulai dari kecil atau sekarang sebelum terlambat belajarlah memanage waktu sebaik mungkin, agar dewasa kelak dapat mengatur jadwal dan cita-cita atau impianmu mudah tercapai.


















Lagu Dolanan Gotri Nagasari

Gotri Nagasari

Gotri legendri nogosari, ri
Riwul iwal-iwul jenang katul, tul
Tulen olen-olen dadi manten, ten
Tenono mbesuk gedhe dadi opo, po
Podheng mbako enak mbako sedeng, deng
Dengklok engklak-engklok koyo kodok

versi sanesipun:

Gotri Nagasari

Tri logendri nagasari ri
Triwul iwal iwul jenang katul..tul
Dolan awan-awan ndelok manten ..ten
Titenano mbesok gedhe dadi opo..po
Podho mbako enak mbako sedheng dheng
Dhengkol ela-elo dadi kodok


Lagu dolanan ini cenderung memainkan rima, kata-katanya berulang-ulang seperti kata iwal-iwul, awan-awan, ela-elo dan dalam kata tersebut kembali berulangnya itu dibagian akhir kalimat kata yang diakhir kalimat yang diambil misalnya dalam kata nagasari ‘ri’, katul ‘tul’, manten ‘ten’, opo ‘po’ dan yang terakhir sedheng ‘dheng’. Pola didalam lagu ini itu adalah pola yang unik, bahwa setiap rima suku kata akhir kalimat akan menjadi suku kata pembuka kalimat berikutnya. Suasana yang terdapat dalam lagu dolanan ini pada siang hari disaat ada orang yang lagi menikah sedang melaksanakan akad atau perjanjian yang berisikan agar dalam pernikahan itu ada suatu tujuan yang mendalam dan bertumpu pada suatu titik temu tertentu. Lagu ini menggunakan majas metafora karena dalam syairnya mengibaratkan dengan sesuatu yang berbeda.
Lagu dolanan gotri nagasari ini mengandung makna yaitu bahwa setiap manusia harus mempunyai tujuan didalam hidupnya. Dari kecil manusia sudah diajari bagaimana hidupnya nanti jika ia telah beranjak dewasa dan akan menjadi tua. Terutama jika akan mencari jodoh manusia itu harus berhati-hati dalam memilih, jangan sampai salah. Jika salah hidupmu akan seperti katak yang hanya plonga-plongo. Memang orang-orang sekarang itu sudah tidak memperhatikan hal yang sekarang dianggap sepele atau bahkan sudah terlupakan oleh masyarakat zaman sekarang. Anak-anak sekarang sudah tidak peduli atau memang belum tau bahwa didalam negerinya itu terdapat banyak kebudayaan yang slah satunya lagu dolanan jawa ini. Lagu dolanan jawa sepertinya akan rapuh atau bisa dikatakan sudah menghilang, maka dari itu kita sebagai generasi muda mulailah cintai dan lestarikan budaya yang ada dinegeri kita ini. Sungguh kasihan para leluhur dan nenek moyang kita, mereka akan menangis dan kecewa melihat anak cucunya yang tak mempunyai rasa peduli terhadap kekayaan dan budayanya sendiri.
Nada akhir dari kalimat lagu kedua menjadi nada final atau nada akhir dari keseluruhan kalimat lagu tersebut, tetapi sekaligus menjadi nada awal dari kalimat lagu yang baru. Didalam lagu ini terlihat bahwa susunan kontur melodinya itu sederhana dan memiliki kecenderungan yang berulang seperti sebuah siklus. Kesederhanaan yang ada ini sangat sesuai dengan dunia anak karena lagu ini mudah diingat dan dinyanyikan yang nadanya hanya naik dan turun saja. Tetapi teks diatas itu tidak mudah atau akan sulit dimengerti oleh anak-anak zaman sekarang karena kesulitan pemahaman terhadap bahasa yang dipakai ( bahasa jawa yang dulu/lama ) dan sering dalam lagu seperti itu menggunakan kata yang tidak berarti begitu juga dengan kalimatnya terkadang tidak dapat menyambung dengan kalimat lainnya.
Dengan demikian dapat dikatakan bahwa lagu tersebut tidak sekedar lagu yang mempermainkan kata saja, tetapi dibalik itu ada permainan logika dan rasa musikal yang dapat menumbuhkan semangat anak.



Siji loro telu

siji loro telu...
astane sedeku.....
mirengake pak guru,
menawi di dangu....
papat, nuli limo....
lenggahing sing toto....
ojo podo sembrono,
mundak ora biso

Dalam lagu ini tersirat makna yang baik juga untuk anak-anak TK atau PAUD. Lagu ini bunyi atau rimanya bersajak AAAA baris 1-4 itu huruf akhir vokalnya sama semua yaitu “U” sebaliknya dengan baris 5-8 juga seperti itu huruf akhirnya “O”. kata dalam lagu ini mudah diinget dan cepat dipahami oleh siapapun yang mendengar lagu tersebut. Makna yang terkandung dalam lagu tersebut adalah agar setelah bel berbunyi atau sudah mendengar tanda masuk anak-anak langsung bergegas duduk dengan rapi, tangan dilipat tumpang tindih (sedeku). Kemudian lekas mendengarkan dengan baik saat bapak dan ibu guru mulai mengajar. Jika ditanya oleh Bu Guru lekas acungkan tangan keatas kemuian jawab sebisanya jangan takut salah. hal yang paling penting yaitu jangan sampai bersenda gurau dan gaduh saat pelajaran ( belajarlah untuk menghargai orang yang sedang berbicara, apalagi orang tersebut lebih tua dari kita ). Suasana yang tergambarkan didalamnya yaitu pagi hari yang cerah juga semua orang terlihat bahagia dengan senyum pagi mereka kepada dunia tetapi terwakili oleh banyaknya anak-anak kecil yang sungguh begitu riang dan kelihatan tanpa ada beban yang terbesit dipikirannya.
Didalam tembang siji loro telu ini mengandung ajaran moral yang luhur budinya, agar anak tidak gaduh dengan sendirinya. Lagu ini juga mengajari bab tentang masalah angka dengan urut-urutannya.


KONING
Koning-koning kawula,
Kae lara-lara
Ngenteni si kodhok lengking,
Endhog siji kapipilan
Endhog loro kacombaran
Dhi oyak-oyak tawon geni,
Ni, cangkir cendhana,
Kiwa mbang cepaka,
Sisih mbang telasih,
Sabuk bendha kayu loka,
Bung kecubung kemlungkung,
Mentiyung neblem,
Lie guna lir bayar,
Tak gelung-gelung malang
Tak gelung-gelung kondhe,
Ambune walang gudheder,
Anggesondher angelewer
Koning-koning
JA RATU
Ja ratu, ja ratu sewandana,
Angundhuh semangka jingga,
Raden ayu tampanana,
Ana bendhe rowe-rowe,
Bendhene si Panji Raden,
Remu-remu kecubung kalingan nila,
Nila werdi, golak-galing aneng beji,
Dhog-dhog pyar putrine saweg napa.



Anti-anti
Anti-anti njogeda selaning damuh
Genjong anggung leter
Bedhuh telu jambe dami supit urang kayu
Lanang aja singset aja kendho
Yen kendho mungsuhmu lara
Yen singset mungsuhmu seket
Tapiha lurik kembena bathik

Ora lali klesedan turu njogan ngalih longan