TUGAS
MID SEMESTER STILISTIKA
ANALISIS
PUISI “DONYA KAKEHAN GUYU”
Oleh
Fatikhatul
Muniroh
2611412015
UNIVERSITAS
NEGERI SEMARANG
FAKULTAS
BAHASA DAN SENI
2013
Donya
Kakehan Guyu
Dening : Umi Kulsum
Aku tansah nonton film
kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan
ing tembok-tembok
Ing langit ing
kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing
awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
Ing filem-filem kartun
mau
Tansah ana aku ana kowe
ana sapa wae
Ora mesthi ana guyu
senajan lucu
Siji loro lara untu
nggeget-nggeget
Driji karemet-remet,
greget-greget
Gelem ora gelem kudu
tansah kasawang
Gumawang ing
awang-awang
Dina-dinaku
bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem
kartun
Aku ana ing kono kowe
aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
Lan uga akeh mecucu
nesu
Puisi merupakan sebuah
struktur yang kompleks, maka untuk memahaminya perlu dianalisis sehingga dapat
diketahui bagian-bagian serta jalinanya
secara nyata. Puisi adalah sebab yang memungkinkan timbulnya pengalaman. Karya
satra itu ta hanya merupakan satu system norma, melainkan terdiri dari beberapa
strata (lapis) norma. Lapis norma adlah
lapis bunyi maksudnya bila orang membaca puisi maka yang terdengar itu ialah
rangkaian bunyi yang dibatasi jeda pendek, agak panjang, dan panjang.
1. Lapis
bunyi
Lapis bunyi adalah semua satuan
bunyi yang berdasarkan konvensi bahasa tertentu. Hanya saja dalam puisi
pembicaraan lapis bunyi haruslah ditujukan pada bunyi-bunyi atau pola bunyi
yang bersifat khusus, yaitu yang dipergunakan untuk mendapatkan efek puitis
atau nilai seni. Misalnya dalam baris 9
dan 10 pada kata nggeget-nggeget, karemet-remet, greget-greget.
2. Lapis Arti
Lapis arti itu berupa rangkaian
fonem, suku kata, kata, frase dan kalimat.
Semua itu merupakan satuan-satuan arti. Dalam tiap baris suatu puisi itu
pasti terdapat makna tersendiri.
Aku tansah nonton film
kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan
ing tembok-tembok
Ing langit ing
kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing
awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
Ing filem-filem kartun
mau
Tansah ana aku ana kowe
ana sapa wae
Ora mesthi ana guyu
senajan lucu
Siji loro lara untu
nggeget-nggeget
Driji karemet-remet,
greget-greget
Gelem ora gelem kudu
tansah kasawang
Gumawang ing
awang-awang
Dina-dinaku
bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem
kartun
Aku ana ing kono kowe
aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
Lan uga akeh mecucu
nesu
Ketidaklangsungan
ekspresi itu menurut Riffaterre (1978:2) disebabkan oleh tiga hal, yaitu
penggantian arti (displacing of meaning), penyimpangan arti (distorting of
meaning), dan penciptaan arti (creating of meaning).
a. Aku
tansah nonton filem mawa proyektor artinya aku nonton filem melalui proyektor
b. Ing
sadhengah panggonan ing tembok-tembok artinya disetiap tempat dan juga
tembok-tembok
c. Ing
langit ing kaca-kaca pangilon artinya langit itu seperti kaca yang untuk
melihat diri kita sendiri
d. Ing
wayah esuk, ing awan, ing bengi artinya bahwa disetiap pagi, siang dan malam
e. Kang
rame utawa sepi artinya entah rame atau sepi
f. Ing
filem-filem kartun mau artinya difilm kartun tersebut
g. Tansah
ana aku, ana kowe lan sapa wae artinya disitu sepertia ada aku, kamu dan siapa
yang ada disitu
h. Ora
mesthi ana guyu senajan lucu artinya tidak bisa tertawa meskipun itu hal yang
lucu
i.
Siji loro lara untu nggeget-nggeget
artinya satu dua sakitnya semakin terasa
j.
Driji karemet remet, greget-greget
artinya sampai-sampai tangan digigit dengan sekuatnya karena terlalu gemesnya
k. Gelem
ora gelem kudu tansah kesawang artinya mau tidak mau harus kelihatan
l.
Gumawang ing awang-awang artinya masih
terlihat diangan-angan
m. Dina-dinaku
bengi-bengiku ora uwal artinya hari-hariku tidak begitu memuaaskan
n. Tontonan
filem-filem kartun artinya yang dilihat hanya seperti itu
o. Aku
ana ing kono kowe aja ing kono artinya aku ada disitu kamu jangan disitu juga
p. Babar
pisan ora lucu artinya tidak ada yang lucu sama sekali
q. Donya
wis kakehan guyu artinya dunia ini sudah terlalu banyak tertawa sehingga semua
seperti ini
r.
Lan uga akeh mecucu nesu artinya dan
banyak yang membangkang dan tidak peduli terhadap dunianya
1. Penggantian
arti
Penggantian arti adisebabkan oleh
penggunaan metafora dan metonimi ( bahasa kiasan ). Misalnya :
Aku tansah nonton film
kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan
ing tembok-tembok
Ing langit ing
kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing
awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
Maksudnya bahwa dunia itu seperti filem kartun yang bisa
dilihat dengan kaca-kaca yang biasa kita gunakan jika kita dapat menyadari itu.
2.
Penyimpangan
arti
Arti dari puisi tersebut menyimpang atau
memencong dari bahasa yang tertulis disitu. Penyimpangan arti itu meliputi tiga
hal yaitu ambiguitas, kontradiksi dan nonsense.
Misalnya :
Ora mesthi ana guyu
senajan lucu
Siji loro lara untu
nggeget-nggeget
Driji karemet-remet,
greget-greget
Gelem ora gelem kudu
tansah kasawang
Gumawang ing
awang-awang
Dina-dinaku
bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem
kartun
Aku ana ing kono kowe
aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
3. Penciptaan
arti
Sarana-sarana
penciptaan arti diantaranya yaitu sajak (rima), enjambernment, homologue, dan
tipografi. Persajakan atau rima itu secara linguistic tidak mempunyai arti ,
tetapi menimbulkan makna intensitas dalam puisi.
Misalnya dalam kata babar pisan ora lucu dan ndonya wis kakehan guyu pasti seorang
penulis dan paembaca dalam mengartikannya berbeda tidak bakal bisa sama.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar