Selasa, 14 Januari 2014

Stilistika dalam menganalisis geguritan



TUGAS MID SEMESTER STILISTIKA


ANALISIS PUISI “DONYA KAKEHAN GUYU”

Oleh
Fatikhatul Muniroh
2611412015




UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
2013




Donya Kakehan Guyu
                                                                                                           
Dening : Umi Kulsum

Aku tansah nonton film kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan ing tembok-tembok
Ing langit ing kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
Ing filem-filem kartun mau
Tansah ana aku ana kowe ana sapa wae
Ora mesthi ana guyu senajan lucu
Siji loro lara untu nggeget-nggeget
Driji karemet-remet, greget-greget
Gelem ora gelem kudu tansah kasawang
Gumawang ing awang-awang
Dina-dinaku bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem kartun
Aku ana ing kono kowe aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
Lan uga akeh mecucu nesu







Puisi merupakan sebuah struktur yang kompleks, maka untuk memahaminya perlu dianalisis sehingga dapat diketahui bagian-bagian  serta jalinanya secara nyata. Puisi adalah sebab yang memungkinkan timbulnya pengalaman. Karya satra itu ta hanya merupakan satu system norma, melainkan terdiri dari beberapa strata (lapis) norma. Lapis norma  adlah lapis bunyi maksudnya bila orang membaca puisi maka yang terdengar itu ialah rangkaian bunyi yang dibatasi jeda pendek, agak panjang, dan panjang.
1.      Lapis bunyi
Lapis bunyi adalah semua satuan bunyi yang berdasarkan konvensi bahasa tertentu. Hanya saja dalam puisi pembicaraan lapis bunyi haruslah ditujukan pada bunyi-bunyi atau pola bunyi yang bersifat khusus, yaitu yang dipergunakan untuk mendapatkan efek puitis atau nilai seni. Misalnya dalam baris  9 dan 10 pada kata nggeget-nggeget, karemet-remet, greget-greget.
2.       Lapis Arti
Lapis arti itu berupa rangkaian fonem, suku kata, kata, frase dan kalimat.  Semua itu merupakan satuan-satuan arti. Dalam tiap baris suatu puisi itu pasti terdapat makna tersendiri.

Aku tansah nonton film kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan ing tembok-tembok
Ing langit ing kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
Ing filem-filem kartun mau
Tansah ana aku ana kowe ana sapa wae
Ora mesthi ana guyu senajan lucu
Siji loro lara untu nggeget-nggeget
Driji karemet-remet, greget-greget
Gelem ora gelem kudu tansah kasawang
Gumawang ing awang-awang
Dina-dinaku bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem kartun
Aku ana ing kono kowe aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
Lan uga akeh mecucu nesu



Ketidaklangsungan ekspresi itu menurut Riffaterre (1978:2) disebabkan oleh tiga hal, yaitu penggantian arti (displacing of meaning), penyimpangan arti (distorting of meaning), dan penciptaan arti (creating of meaning).
a.       Aku tansah nonton filem mawa proyektor artinya aku nonton filem melalui proyektor
b.      Ing sadhengah panggonan ing tembok-tembok artinya disetiap tempat dan juga tembok-tembok
c.       Ing langit ing kaca-kaca pangilon artinya langit itu seperti kaca yang untuk melihat diri kita sendiri
d.      Ing wayah esuk, ing awan, ing bengi artinya bahwa disetiap pagi, siang dan malam
e.       Kang rame utawa sepi artinya entah rame atau sepi
f.       Ing filem-filem kartun mau artinya difilm kartun tersebut
g.      Tansah ana aku, ana kowe lan sapa wae artinya disitu sepertia ada aku, kamu dan siapa yang ada disitu
h.      Ora mesthi ana guyu senajan lucu artinya tidak bisa tertawa meskipun itu hal yang lucu
i.        Siji loro lara untu nggeget-nggeget artinya satu dua sakitnya semakin terasa
j.        Driji karemet remet, greget-greget artinya sampai-sampai tangan digigit dengan sekuatnya karena terlalu gemesnya
k.      Gelem ora gelem kudu tansah kesawang artinya mau tidak mau harus kelihatan
l.        Gumawang ing awang-awang artinya masih terlihat diangan-angan
m.    Dina-dinaku bengi-bengiku ora uwal artinya hari-hariku tidak begitu memuaaskan
n.      Tontonan filem-filem kartun artinya yang dilihat hanya seperti itu
o.      Aku ana ing kono kowe aja ing kono artinya aku ada disitu kamu jangan disitu juga
p.      Babar pisan ora lucu artinya tidak ada yang lucu sama sekali
q.      Donya wis kakehan guyu artinya dunia ini sudah terlalu banyak tertawa sehingga semua seperti ini
r.        Lan uga akeh mecucu nesu artinya dan banyak yang membangkang dan tidak peduli terhadap dunianya









1.      Penggantian arti
Penggantian arti adisebabkan oleh penggunaan metafora dan metonimi ( bahasa kiasan ). Misalnya :
Aku tansah nonton film kartun mawa proyektor
Ing sadhengah panggonan ing tembok-tembok
Ing langit ing kaca-kaca pangilon
Ing wayah esuk, ing awan, ing bengi
Kang rame utawa sepi
           
            Maksudnya bahwa dunia itu seperti filem kartun yang bisa dilihat dengan kaca-kaca yang biasa kita gunakan jika kita dapat menyadari itu.
2.      Penyimpangan arti
Arti dari puisi tersebut menyimpang atau memencong dari bahasa yang tertulis disitu. Penyimpangan arti itu meliputi tiga hal yaitu ambiguitas, kontradiksi dan nonsense.
Misalnya :
Ora mesthi ana guyu senajan lucu
Siji loro lara untu nggeget-nggeget
Driji karemet-remet, greget-greget
Gelem ora gelem kudu tansah kasawang
Gumawang ing awang-awang
Dina-dinaku bengi-bengiku ora uwal
Tontonan filem-filem kartun
Aku ana ing kono kowe aja ing kono
Babar pisan ora lucu
Ndonya wis kakehan guyu
3.      Penciptaan arti
Sarana-sarana penciptaan arti diantaranya yaitu sajak (rima), enjambernment, homologue, dan tipografi. Persajakan atau rima itu secara linguistic tidak mempunyai arti , tetapi menimbulkan makna intensitas dalam puisi.

Misalnya dalam kata babar pisan ora lucu dan ndonya wis kakehan guyu pasti seorang penulis dan paembaca dalam mengartikannya berbeda tidak bakal bisa sama.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar